Leven zonder hoop?

Aan de tragische geschiedenis van Afghanistan wordt een nieuwe periode toegevoegd. Terwijl in buurland Iran steeds meer mensen hoop krijgen dat ze het totalitaire islamitische regime omver kunnen werpen, heeft in Afghanistan de Taliban opnieuw een sterke greep op het land gekregen. Wat betekent dit voor de Afghaanse gemeenschap in ons land?

In Nederland wonen minstens 50.000 Afghanen. Geen ander West-Europees land heeft een naar verhouding zo grote Afghaanse gemeenschap. Het grootste deel van de Afghanen kwam in de jaren negentig als asielzoeker en was relatief goed opgeleid. Na 2001 nam het aantal asielaanvragen af en de laatste jaren wordt het merendeel van asielaanvragen afgewezen. Vrijwel niemand kan worden uitgezet en zo verblijven er intussen enkele duizenden Afghanen zonder verblijfsvergunning in ons midden. Ze proberen te overleven met hulp van landgenoten en velen van hen worden ondersteund door individuele christenen of kerken, Ze hebben weinig perspectief en de ontwikkelingen in Afghanistan maken hen nog somberder.

Vaak gaat het bij de Afghaanse asielzoekers die de laatste jaren zijn afgewezen om mensen met een levensverhaal dat juist om ontferming vraagt. Als kind van twee of drie in de jaren 90 met de ouders gevlucht naar Iran, waar ze in een hoek van de fabriek moesten slapen of met hun ouders moesten meewerken. Toen de economische situatie in Iran moeilijker werd, moesten ze verder vluchten naar Turkije, waar ze een aantal jaar later door de komst van honderdduizenden Syrische asielzoekers gedwongen werden over te steken naar Europa. Een deel van hen raakte op die tocht een of beide ouders kwijt.

Met zo’n verhaal maak je in het Nederlandse asielsysteem weinig kans. Je kunt immers niet bewijzen dat jij persoonlijk vervolgd wordt in Afghanistan. Nederland past het vluchtelingenverdrag heel strikt toe en eist bewijs dat mensen persoonlijk gevaar lopen in het land van herkomst. De vraag is of we met die keuze de mensen opvangen die onze steun het meest nodig hebben. Ter vergelijking: Er komen de laatste jaren enkele duizenden Gülen-aanhangers naar Nederland. Zij kunnen eenvoudig aantonen dat zij op de opsporingslijsten staan van de regering van Erdogan en krijgen daarom meestal vrij snel asiel. Maar wat zeggen formele documenten over de vraag hoe uitzichtloos je situatie is? Kiezen is niet makkelijk als het om concrete mensen gaat. Tijdens een van onze programma’s van het afgelopen jaar zaten een Afghaanse vluchteling en een voormalig Gülen-aanhanger naast elkaar. Beiden hadden ontdekt dat de christelijke hoop verder gaat dan een verblijfsvergunning voor Nederland, maar hun asielprocedures verschilden wel heel sterk. Ik denk dat we na 70 jaar toe zijn aan een nieuw vluchtelingenverdrag, dat oog heeft voor volken en groepen zoals Afghanen en Koerden die door iedereen in de steek gelaten of verstoten dreigen te worden. Met de dreiging van een nieuwe vluchtelingenstroom uit Afghanistan is daar veel politieke moed en wijsheid voor nodig. Laten christenen zich bij de kabinetsformatie inzetten voor nieuw vluchtelingenbeleid dat voorkomt dat duizenden jarenlang wachten in asielprocedures of afglijden naar een tweederangsbestaan zonder verblijfsvergunning.

Cees Rentier
directeur