Het Suikerfeest wordt minder zoet

.. en wat er nog meer speelt bij de feesten

Al decennia terug gingen er in Nederland stemmen op om in plaats van Tweede Pinksterdag of Hemelvaartsdag het Suikerfeest als religieuze feestdag aan te merken waarop zoveel mogelijk werknemers vrij zouden moeten zijn. Daar kwam nooit voldoende draagvlak voor. Moslims proberen wel het feest aan het einde van de Ramadan op een meer aansprekende manier onder de aandacht te brengen.

Naar aanleiding van discussies in de media kondigde het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) aan om zich in te zetten dat het Suikerfeest een andere benaming krijgt. Een groeiend aantal moslims wil niet meer geassocieerd worden met ‘zich volproppen met snoep’. De officiële islamitische naam is ‘ied al fitr. Letterlijk betekent dat ‘feest van het verbreken van het vasten’. Dat woord is echter een stuk lastiger om als niet-Arabier uit te spreken. Ook in Turkije was dat het geval en daarom ontstond daar de naam şeker bayramı. De Nederlandse naam Suikerfeest is de letterlijke vertaling daarvan en is dus door de Turkse arbeidsmigranten in ons land geïntroduceerd.

De naam Suikerfeest kwam niet uit de lucht vallen. De realiteit is dat veel moslims tijdens de maand Ramadan, ’s avonds na het verbreken van het vasten, meer en feestelijker eten dan in andere maanden, terwijl men de banden met familie en geloofsgenoten aanhaalt. Met name aan het einde van de vastenmaand is er het gebruik om elkaar veel zoetigheden voor te zetten. Maar al jaren is er in Turkije via overheid en media een campagne om de bevolking aan te zetten om gezonder te eten en minder suiker te gebruiken. In Nederland is dat al veel langer een trend en daarom voelen steeds meer moslims zich ongemakkelijk met de naam Suikerfeest.

Een naamswijziging van het feest is onder moslims in ons land echter niet onomstreden. Sommigen zien een trend naar een meer strenge vorm van islam onder invloed van de hanbalitische rechtsschool van het Arabisch schiereiland, met nadruk op het zoveel mogelijk imiteren van de leefwijze van de tijd van Mohammed. Die trend is er al langere tijd in grote delen van de moslimgemeenschap wereldwijd, maar er is onder moslims ook verzet tegen.

De kans dat Ied al fitr of Eid al Fitr de nieuwe naam zal worden in ons land is niet zo groot. Yücel Aydemir, de voorzitter van de Ulumoskee in Utrecht, waar vooral Turken komen, sprak tegenover het NRC over ‘Ramadan-feest’. Voor Nederlanders een makkelijke en logische naam, maar voor Arabieren weer wat vreemd. Het woord Ramadan betekent namelijk geen vasten, maar is eenvoudigweg de naam van de maand waarin gevast wordt. Aydemir motiveerde zijn inzet voor een andere naam aan de hand van Kerst en Pasen: “Kerst noem je niet het bomenfeest, en Pasen is geen eierfeest of haasfeest. Wij vieren het einde van de ramadan. Noem het ook zo, noem het beestje bij de naam.” In Turkije wordt het paasfeest echter nog vaak ‘yumurta-bayramı’ (eierfeest) genoemd. Christenen in Turkije spannen zich in dat de media een andere naam gebruikt ‘diriliş bayramı’ (opstandingsfeest). Evenzo moeten we moslims de ruimte geven om zelf hun naam te kiezen voor het feest. Omdat moslims in ons land uit allerlei verschillende achtergronden komen, is het echter nog niet zo makkelijk om consensus te bereiken.

Inhoudelijk vallen wel verschillen op met de christelijke feesten. Bij de christelijke feesten ligt in lijn met de feesten van het Oude Testament de nadruk op het vieren van wat God gedaan heeft. De eerste christenen ervoeren het werk van Christus en de Geest als vervulling van waar de profeten naar hadden uitgezien vanuit een sterk besef van eigen falen en onmacht: dat God zou ingrijpen en iets nieuws beginnen. Bij de twee islamitische feesten is juist veel aandacht voor de religieuze inspanning van de kant van de mens. Bij Ied al fitr hebben moslims een maand lang gevast. Het offerfeest (de officiële naam is Ied al adha, het grote feest), gaat gepaard met het slachten van een dier dat moslims zelf hebben gekocht. Sommige moslims benadrukken in reactie daarop dat tijdens de Ramadan er ook dankbaarheid is voor het geschenk van de Koran. Soera 96 zou als eerste soera zijn geopenbaard in de nacht van de 27^e op 28^e dag van de maand Ramadan. En bij de haddj, de pelgrimsreis naar Mekka die voorafgaat aan het offerfeest, gaat het volgens moslims ook om toewijding aan God en smeken om vergeving. Toch blijft dit verschil in de grondtoon tussen de christelijke en islamitische feesten. Het heeft ook met de kern van de islam te maken dat het nee zegt tegen het evangelie dat God zelf in Christus tot ons kwam, onze schuld en schande droeg en door de Heilige Geest in ons iets nieuws begint. Moslims bandrukken dat een ander onze zonden niet kan dragen en dat we zelf zo veel mogelijk goed moeten doen en zo min mogelijk kwaad en dat God die verhouding meeneemt in zijn oordeel over ons leven, hoewel Hij ons niets verplicht is. Veel moslims die christen worden, ervaren het als een grote vreugde dat ze verlost zijn van deze druk. Ze willen God nu dienen uit dankbaarheid voor wat Jezus voor hen deed. Met de hulp van Gods Geest.

Steeds minder christenen gaan op Hemelvaartsdag en Tweede Pinksterdag nog naar de kerk, maar werknemers zullen zich deze vrije dagen niet zomaar laten afnemen. Inruilen voor het Suikerfeest is praktisch ook lastig omdat die datum ieder jaar ongeveer 11 dagen naar voren schuift. Turken bepalen met astronomische berekeningen de datum van de feesten ver vooruit, maar in de meeste delen van de moslimwereld wordt de datum van de nieuwe maand nog steeds afhankelijk gesteld van de zichtbaarheid van de maan. Dat weet je pas vlak ervoor. Niet praktisch dus. Maar de trend is dat steeds meer werknemers de ruimte krijgen om flexibel verlof op te nemen en een Hemelvaartsdag in te ruilen voor het Suikerfeest of iets anders. Veel moslims die christen worden, werken in sectoren waar steeds meer op zondagen en christelijke feestdagen gewerkt wordt. Ze zijn niet opgevoed met een traditie van vrije zondagen en christelijke feestdagen, maar beseffen hoe belangrijk het is om als christelijke gemeente samen te kunnen komen. Dat kan alleen goed als je allemaal vrij bent. Het blijft de moeite waard ons daarvoor in te zetten.

Cees Rentier