Ontmoetingen in Zwolle: In gesprek met de nieuwe Turkse vluchtelingen

Vluchtelingen uit Turkije komen al jaren om verschillende redenen naar Nederland. Vaak gaat het om mensen met politiek linkse ideeën of om mensen die betrokken zijn bij het opkomen voor Koerdische belangen. Er is echter ook een nieuwe en grote groep vluchtelingen die door de Turkse regering wordt beschuldigd van terrorisme en landverraad vanwege hun deelneming aan de Gülenbeweging. Dit is een islamitische beweging die een moderne vorm van islam voorstaat waarbij onderwijs, hulpverlening en dialoog belangrijke componenten zijn.

Wanneer we deze nieuwe Turkse vluchtelingen ontmoeten in Nederland, valt op dat ze vaak zeer hoog opgeleid zijn: het gaat om mensen uit de top van het bedrijfsleven, rechters, advocaten, en hogere functionarissen in het leger of bij de politie. Ze zijn erg gemotiveerd om de Nederlandse taal te leren en willen graag iets teruggeven aan de Nederlandse samenleving.

De Gülenbeweging is gesticht door Fethullah Gülen, een in 1941 in Erzurum geboren Turkse imam die jarenlang een politieke medestander was van de door Erdoğan geleide AK-partij. Vanaf 2010 groeiden echter de spanningen tussen Gülen en Erdoğan, en toen er in 2016 een mislukte staatsgreep plaatsvond, werd de Gülenbeweging door Erdoğan als schuldige aangewezen. Sommigen die op de een of andere manier deel waren van deze beweging, of geassocieerd werden met mensen die gülenist waren, kwamen in de gevangenis terecht. Velen verloren door de beschuldigingen hun baan. De namen van beschuldigden kwamen op publieke lijsten in kranten terecht zodat deze mensen door anderen vermeden en publiekelijk beschaamd werden. Zij verloren als het ware hun bestaansrecht. 

In Zwolle hebben wij als missionair werkers van Evangelie & Moslims contact met een aantal van deze mensen. Wat opvalt als we met deze vluchtelingen spreken, is dat er eigenlijk twee groepen zijn: overtuigde moslims die actief betrokken waren bij de Gülen-beweging en zij die helemaal niet actief betrokken waren maar toch beschuldigd zijn, omdat ze bijvoorbeeld les gaven op een Gülenschool, of zaken deden met iemand die betrokken was bij de beweging. Mensen in de tweede groep identificeren zich soms als ‘atheïst’ maar als je even doorvraagt, ontdek je vaak dat ze daarmee niet bedoelen niet in God te geloven, maar dat ze de islam de rug hebben toegekeerd. Wij hebben gedurende onze twaalf jaar zendingswerk in Turkije geleerd dat deze mensen vaak juist open zijn voor een gesprek over wie God is en wat het christelijk geloof inhoudt. Laat het woord ‘atheïst’ je dus niet ontmoedigen om een gesprek over het geloof te beginnen!

Geloof in Taal

Waar ontmoeten we deze mensen in Zwolle?

We gaan allereerst op bezoek bij de stichting Geloof in Taal. Als ik de ruimte binnenstap, zit er een kring medewerkers die samen hebben gebeden voordat de koffietijd begint. Koffie met wat lekkers, want de naam van de taalgroep was allereerst Taal en Taart. Ik heb een Turkse vrouw meegenomen die net haar verblijfsstatus heeft ontvangen en gemotiveerd is om Nederlands te leren. Een van de vrijwilligers heeft cake gebakken en terwijl we de koffie inschenken, komen de eerste deelnemers al binnen. Uiteindelijk zit de huiskamer vol en wordt de groep opgedeeld naar niveau. De groepjes verspreiden zich over het gebouw en de les begint.

Ik spreek met één van de medewerkers. Ze is enthousiast over de trouwe en gemotiveerde groep vrijwilligers die meedoen als taalcoaches. Er komen bezoekers van allerlei achtergronden en talen. Zij ontmoet soms ook nieuwe Turkse vluchtelingen bij de taallessen en vertelt: “Vooral in het laatste jaar komen er meer Turkse vluchtelingen naar Geloof in Taal. Wij vragen niet naar vluchtverhalen. De mensen die hier komen, zijn hier voor taalles en voor een stukje ontspanning. Wij bieden hen gastvrijheid, gezelligheid, een warm welkom. We willen dat mensen gezien en gehoord worden.”

Worden er ook bruggen geslagen van de taalles naar de kerk of naar het geloof? De medewerker van Geloof in Taal vertelt: “We willen er als christen zijn voor de bezoekers en in eerste plaats liefde en warmte geven. Wel hebben we regelmatig een Taal & Lunch bijeenkomst, waar een Bijbelverhaal verteld wordt en waar een boekentafel staat met bijbels materiaal in allerlei talen. Ook staat er geregeld een doos met nieuwe testamenten in verschillende talen in de koffieruimte, zodat bezoekers er een mee naar huis kunnen nemen. Verder is er een groep die Bijbelse Taal heet en waar mensen aan kunnen meedoen als ze interesse hebben in de Bijbel en het geloof.”

Verschillende kerken zijn betrokken bij Geloof in Taal middels financiële ondersteuning en het aanleveren van vrijwilligers. Er is uiteraard altijd ruimte voor meer betrokkenheid.

Voor Elkaar Zwolle

Stichting Voor Elkaar Zwolle is een andere stichting waar we contact mee hebben. Het is een stichting die vluchtelingen begeleidt, geïnspireerd vanuit de Bijbelse grondslag om er te zijn voor je naaste. Ze biedt gelegenheid aan vrijwilligers in de stad om participatiemaatje of jobhulpmaatje te worden van nieuwe Zwollenaren. Margien van Voor Elkaar Zwolle: “Als vrijwilliger hoef je niet christen te zijn, maar in de praktijk zijn er veel mensen vanuit de kerken die willen meedoen. Vrijwilligers moeten de visie en missie van onze stichting onderschrijven, waarbij ons doel is om nieuwe inwoners van ons land op praktische wijze te helpen. Je brengt je geloof in praktijk. In gesprek raken met de ander is daarnaast mooi en verrijkend.”

Voor Elkaar Zwolle heeft een diaconaal karakter. Toch liggen er prachtige mogelijkheden voor christenen en kerken om vriendschap te sluiten met nieuwe Nederlanders die net een verblijfsstatus hebben gekregen.  

Pionieren in Zwolle

We ontmoeten Wikje en Gerard. Zij zijn al jarenlang actief onder immigranten. Hoe is dat begonnen? Wikje vertelt: “Vijftien jaar geleden kwamen we via een Turkse christen in Kampen in contact met mensen die in het AZC woonden. Onze Turkse vriend deed daar taalles en ik vond dat zo leuk dat ik dat ook ben gaan doen. Negen jaar geleden verhuisden we naar Zwolle en wilde ik graag iets doen met vrouwen. Ik wist niet hoe ik moest beginnen en nam contact op met Evangelie & Moslims. Ik ontmoette andere vrouwen die hetzelfde verlangen hadden. We baden samen en vanuit dat gebed ontstond Taal en Taart. We begonnen met slechts één bezoeker! Na een tijd ben ik gestart met een groep in mijn eigen woonwijk, waar we opnieuw begonnen met een enkele vrouw, die ik ontmoette omdat ik haar leerde fietsen. Daaruit is een tweede taalgroep in Stadshagen gegroeid. Nu woon ik net in Zwolle-Zuid en start ik weer een taalgroep, samen met één van de vrouwen uit de eerste Taal en Taart kerngroep. We hebben een flyer gemaakt en die overal in het centrum van de wijk opgehangen bij winkels, het wijkcentrum, de bibliotheek. Ik heb kennis gemaakt met een Arabische vrouw en zij komt morgen naar onze eerste les. Opnieuw beginnen we met één enkele persoon!”

Gaat deze groep er anders uitzien dan de vorige? Wikje: “We gaan werken met gespreksthema’s gecombineerd met een Bijbelverhaal. Dit is eigenlijk wat ik altijd al heb willen doen! Wij willen de Here Jezus bekend maken. Ik weet dat moslims heel graag over het geloof praten, dus dat wil ik gaan doen! Russ zegt altijd: ‘Je moet het niet uitstellen, je moet gelijk beginnen!’ Dat gaan we nu dus proberen.”

Russ en Aukje Paine

Aukje en Russ Paine hebben jaren in Turkije gewoond en kennen daardoor de Turkse taal en cultuur goed. Ze zijn als missionair werkers van Evangelie & Moslims beschikbaar om kerken en christenen te helpen het evangelie te delen met Turkstalige buren, vrienden of collega’s. Wonen er veel Turkstaligen in uw omgeving, nodig hen dan uit, want God houdt ook van het Turkse volk!