Kinderen van de djinn of kinderen van God?

Koerden in de diaspora welkom in de kerk

Bij allerlei missionaire samenkomsten en conferenties komen we Koerden tegen. Vaak vallen ze niet op, omdat ze ook Arabisch, Perzisch of Turks spreken. Om het evangelie zo dicht mogelijk bij het hart van mensen te laten komen, is het belangrijk dat we in het missionaire werk oog hebben voor de eigen achtergrond van de Koerden.

De laatste jaren zijn er tal van Koerden tot geloof in Christus gekomen, zowel in de Koerdische regio als in Nederland. Net zoals onder andere etnische groepen in ons land geldt ook bij de Koerden dat er meer vluchtelingen tot geloof zijn gekomen dan arbeidsmigranten. Een belangrijk deel van de arbeidsmigranten uit Turkije heeft een Koerdische achtergrond. De meesten van hen behoren tot de Alevitische stroming, een sjiitische vorm van islam met een humanistisch karakter. Ze gaan niet naar de moskee, maar soms naar een eigen gebedsruimte (de cem-evi), hanteren hun eigen leefregels en vastengewoonten en de vrouwen dragen meestal geen hoofddoek. Dat sluit aan bij de Koerdische mentaliteit waar vrijheid en onafhankelijkheid belangrijk zijn. De Koerden die hier als vluchteling komen uit Syrië, Irak of Iran hebben meestal een algemene soennitische of sjiitische achtergrond en sommigen een Jezidische achtergrond. De meeste Koerden waren als gevolg van de veroveringen van de Arabische legers overgegaan tot de islam. Salah ad-Din, de bekende Syrisch-Egyptische sultan die Jeruzalem heroverde op de kruisvaarders, was waarschijnlijk een Koerd (hoewel sommigen menen dat hij Arabier of Turk was). Salah ad-Din wordt nog steeds geëerd door moslims, maar Koerden delen niet in die eer. Tal van Arabieren noemen Koerden kinderen van de djinn (de boze geesten waarover de Koran spreekt). Ook wordt hen verweten dat ze nog de oude godsdienst van het zoroastrisme zouden vasthouden.

Nationaliteit en etniciteit van Koerden

Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen nationaliteit en etniciteit. De Koerden zijn een eigen volk, maar hebben staatkundig gezien geen eigen soevereine staat en wonen verspreid over vier staten: Irak, Iran, Syrië en Turkije. Waarschijnlijk stamt een groot deel van de Meden af, die we uit de Bijbel kennen. Mogelijk hebben sommigen ook Joodse wortels. Er is een relatief goede verhouding tussen de staat Israël en de Koerden. Het gebied waar Koerden wonen, wordt door Koerden zelf meestal aangeduid als Koerdistan. Als een Koerd zegt dat hij uit Koerdistan komt, klinkt dat in Iran niet vreemd want de provincie waar de meeste Koerden wonen heet ook zo, maar in Turkije geldt het als een gevoelige politieke uitspraak vanwege een decennialang gewelddadig conflict tussen de Turkse staat en de PKK over meer rechten en autonomie voor Koerden. Turkije is een smeltkroes van allerlei volken, maar ieder kind moet ’s morgens op school zeggen Ne mutlu Türküm diyene (hoe gelukkig is degene die zegt dat hij Turk is). Volgens de Turkse grondwet is iedereen die in de Turkse staat woont een Turk. Daarbij is weinig ruimte voor erkenning van etnische verschillen. In het verleden werden Koerden in Turkije berg-Turken of oostelijke Turken genoemd. We mogen hopen en bidden dat het conflict tussen de Turkse staat en de Koerden werkelijk tot een einde komt. In Irak en Syrië hebben Koerden enige autonomie, al is de toekomst zeer onzeker.

Jezus houdt ook van Koerden

Het is niet verstandig om in de kerk de discussie te voeren over de rechtmatigheid van Koerdische aanspraken op autonomie. Om die reden is het ook riskant om vlaggen te gebruiken in de kerk, omdat vlaggen meestal een politieke lading dragen. Wat Koerden wel van Nederlandse christenen mogen verwachten is erkenning van hun etnische afkomst en de eigen taal en cultuur die zich onderscheidt van de Arabische, Perzische en Turkse taal en cultuur. Als we aan een bezoeker van een missionaire dienst vragen waar hij of zij vandaan komt en het antwoord is: Ik kom uit Koerdistan, dan is het voor Koerden niet fijn als meteen gevraagd wordt of hij of zij uit Irak, Iran, Syrië of Turkije komt. Dan raken we meteen aan een politiek gevoelig thema en dat is zeker bij een eerste ontmoeting niet gepast. Het is beter om eenvoudig erkenning te geven aan hun eigenheid: ‘Fijn dat je hier bent, Jezus houdt ook van Koerden.’ Als je moslim wordt, moet je Arabisch leren bidden en lezen, maar de Bijbel leert ons dat God wil dat we ons hart voor Hem uitstorten en dat kun je alleen in de taal van je hart. We mogen Koerden vertellen dat ze in hun eigen taal mogen bidden en Bijbellezen.

Talen die Koerden spreken en lezen

Veel Koerden hebben het Midden-Oosten verlaten en wonen verspreid over West-Europa, Noord-Amerika en Australië. Bij bruiloften en begrafenissen probeert men elkaar op te zoeken. Door de migratie staat de Koerdische taal onder druk. Het Koerdisch kent verschillende dialecten. Gelukkig is de Bijbel in de meeste Koerdische dialecten vertaald. Het Sorani heeft een Arabisch alfabet en veel Koerden uit Iran, Irak en Syrië kunnen die taal goed lezen hoewel er op school vrijwel alleen aandacht was voor het Arabisch of Perzisch. Het is daarom zinvol om een Sorani bijbel of nieuwe testament in de hal van de kerk te hebben staan als er regelmatig asielzoekers komen. Voor het Kurmanci en Zaza in Turkije was echter decennialang heel weinig ruimte. De meeste Koerden uit Turkije kunnen deze dialecten niet of slechts met grote moeite lezen, hoewel de eerste generatie dit dialect nog wel met elkaar spreekt. Kinderen en kleinkinderen van hen spreken vaak beter Turks dan Kurmanci. Koerdische migranten uit Turkije zullen het mooi vinden wanneer ze in de Bijbel-app schriftgedeelten in het Kurmanci kunnen beluisteren, maar voor het lezen zullen ze meestal voorkeur geven aan een Turkse of Nederlandse bijbel.

Het is tragisch dat er bij de IND al decennia relatief weinig oog is voor de kwetsbare positie van Koerdische asielzoekers. Turken die vluchten omdat ze in ongenade zijn gevallen bij Erdoğan krijgen razendsnel asiel, maar Koerden lijken soms bij voorbaat kansloos in ons asielsysteem, terwijl zij veel meer te duchten hebben. Als christelijke gemeente mogen we Koerden van harte welkom heten. Hun hoop op een eigen staat hebben ze waarschijnlijk opgegeven en hun taal dreigt hier in Nederland langzaam te verdwijnen uit de familie. Maar als ze tot geloof in Christus komen, mogen ze als Gods kinderen delen in de erfenis die Jezus ons belooft en met de gaven die God hen geeft mogen ze bijdragen aan de christelijke gemeente.

Dit artikel verscheen in ons kwartaalblad Orientatie (nummer 159, mei 2025)

Lees meer artikelen uit Oriëntatie online en/of meld u aan om het blad 4x per jaar gratis thuis te ontvangen.