Islam in huis: Als er moslims in je familie komen

Nu onze samenleving in meerderheid bestaat uit mensen die helemaal niet in God geloven, kunnen christenen zich min of meer verwant voelen aan moslims. Maar wat kun je tegenkomen als jezelf of wanneer je dochter trouwt met een moslim? Of wanneer een van je kinderen moslim wordt?

Contacten

Het percentage belijdende christenen in Nederland slinkt al jaren en nog altijd. Bijgevolg komt het steeds vaker voor dat gelovigen vrienden, familie- of medegezinsleden hebben die Jezus Christus vaarwel gezegd hebben of Hem zelfs nooit als hun Heer hebben gekend. Veel kerkmensen hebben kinderen, broers of zussen die ‘nergens aan doen’.

Tegelijk is de laatste halve eeuw het aandeel moslims van de bevolking aanzienlijk gegroeid. Door hun voortdurende integratie in de samenleving werden contacten met hen steeds meer en natuurlijker, vooral onder jongere generaties die samen met moslims naar school gingen of hun collega’s werden.

Zodoende ontstonden eveneens liefdesrelaties met moslims: doorgaans een moslimman of –jongen met een christelijke vrouw of meisje. Vandaar dat ook een christen en een moslim onder één dak of zelfs op één kussen allang niet meer uitzonderlijk is. Maar behalve vérkering met een móslim komt ook békering tot de islám voor. Christenen kunnen zich aangetrokken voelen door de overzichtelijke leer of de gemeenschapszin van moslims.

Een moslim van christelijke huize als vriend(in), in je familie of gezin: daartoe moet je je wel leren verhouden. En dat gaat vaak niet vanzelf. Mede vanwege de eigen kleur van zo’n situatie vergeleken met andere betrekkingen tot niet-christenen.

Culturen

Iedereen die een interculturele relatie aangaat, moet voorbereid zijn op misverstanden en botsingen. Elke Nederlandse familie kent al min of meer haar eigen familiecultuur. Des te meer geldt dit uiteraard voor een partner met een andere etnische of religieuze achtergrond.

Ook wanneer de religie dezelfde is kunnen verschillen zich laten gelden. Van oorsprong Nederlanders zijn gewend aan privacy, onafhankelijkheid, persoonlijke ontplooiing, succes en integriteit. In Oosterse en Noord-Afrikaanse landen gaat het – in dezelfde volgorde – meer om relaties, verantwoordelijkheid, vervulling van de rol die je wordt toebedeeld, plichtsgetrouwheid en eer.

Over familieverhoudingen gesproken, voor Nederlanders staan traditioneel het huwelijk tussen twee personen en het basisgezin centraal, versus het accent op hele families. Tegenwoordig ligt in Nederland alle nadruk op de gelijkheid van beide seksen maar tegelijk vinden veel inwoners dat man en vrouw uitdrukkelijk hun eigen positie dienen in te nemen.

Wij zijn wellicht geneigd religie als een privé-aangelegenheid te zien en het geloofsleven los van allerlei andere sectoren van het leven. Voor moslims is geloven iets dat je als gemeenschap doet en het hele bestaan stempelt.

Obstakels

Nu kunnen liefde en genegenheid veel, ook culturele barrières overwinnen. Speciaal wanneer het gezamenlijk geloof in Jezus Christus mensen uit verschillende culturen samenbindt. Maar het laat zich verstaan dat compromissen bij obstakels die hun oorzaak vinden in ongelijke geloofsovertuigingen veel minder haalbaar zijn.

Als zich dat al voordoet bij kerkelijk gemengde huwelijken – en niet zelden juist extra wanneer de respectievelijke kerken redelijk verwant zijn – kun je dat helemaal verwachten wanneer twee geloofsovertuigingen, ondanks uiterlijke verwantschap, niet overeenkomen maar elkaar strikt genomen uitsluiten.

In wezen is de islam een reactionaire religie, een welgemeende correctie van wat de wereldwijde kerk leert. De Koran loochent duidelijk wat voor christenen het hart is van hun belijdenis. In Soera 4 wordt expliciet ontkend dat God een Zoon heeft. En dat Jezus, de heraut van Mohammed, zou zijn gekruisigd heet daar een misverstand (Soera 4 verzen 171 en 157.) Bekering tot het christendom wordt dan ook ‘ridda’ – ‘terugval’ genoemd. Andersom klinken de aloude trinitarische Apostolische Geloofsbelijdenis de Geloofsbelijdenis van Nicea voor moslimse oren als vloeken in het godshuis.

Naïviteit

Jezus is belangrijk binnen de islam. Vergelijk Hem maar met Johannes de Doper in de Bijbel, door Jezus ooit bestempeld als ‘de grootste uit een vrouw geboren’ (Matteüs 11,11). Een moslimjongen meent het dan ook wanneer hij beweert dat het niet klopt dat moslims niet in Jezus geloven.

De vraag moet dan zijn wát hij gelooft over Jezus, maar een naïef verliefd meisje kan zomaar denken dat het verschil in geloof niet zo groot is als gedacht en makkelijk overbrugbaar.

Hij kan ook serieus zijn wanneer hij z’n vriendin ervan verzekert dat ze, na een huwelijk, haar christelijk geloof behouden kan. Hij zal zich wellicht herinneren dat ook Mohammed interreligieus gehuwd was. Verder is een christen vanuit islamitisch perspectief geen heiden maar verkeert hij in een achterhaald stadium van geloven. (Zoals christenen religieuze joden kunnen beschouwen.) 

In zijn naïviteit kan hij bovendien toezeggen dat zijn toekomstige partner eventuele kinderen christelijk mag opvoeden. Er niet aan denkend dat het niet zomaar is dat een moslimjongen zich wel met een christelijk meisje kan verbinden maar andersom eigenlijk niet. De voor hem belangrijke familie zal er te zijner tijd aan herinneren dat de overlevering bepaalt dat kinderen de religie van de vader dienen te volgen.

Dilemma’s 

Wanneer je, bijvoorbeeld doordat je dochter een relatie met een moslimjongen krijgt of wanneer je zoon moslim wordt, als christelijk gezin de islam in huis krijgt, zul je dat op verschillende praktische manieren tegenkomen. Wat vind je ervan als in jouw huis of zelfs woonkamer een gebedsmatje wordt uitgerold wanneer het tijd is voor de salaat, het rituele gebed? Sta je toe dat er luidop uit de Koran wordt gereciteerd? Wil je dat jouw woning tijdelijk geannexeerd wordt als een soort moskee?

Drink je zelf nog een wijntje of pilsje? Hoe doe je het met eten? Ga je voorafgaande aan de maaltijd voor in christelijk gebed? Lees je, net als anders, uit de Bijbel? Geef je bij die gelegenheid ook je moslimrelatie de gelegenheid islamitische teksten uit te spreken?

Koop je halal voedsel? Wordt varkensvlees verbannen omdat dit voor een moslim haram, onrein is? Hoever gaat dat? Ga je erin mee wanneer voor de bereiding van de gezinsmaaltijd alleen pannen gebruikt worden die nooit met varkensvlees in aanraking kwamen?

Wanneer je met een moslim trouwt en zelf christelijk blijft, moet je beslissen over de opvoeding van je kinderen, wat vooral bij meisjes vanaf de puberteit discussies kan genereren. Vind je het als christelijke moeder oké dat je dochter een hoofddoek draagt? Hoe moet haar omgang met jongens zijn?

Criterium

Of het nu gaat om je zoon of dochter of om je levenspartner, wanneer iemand van wie je houdt niet (langer) Jezus volgt, geeft dat verdriet. Je kunt ook boos worden wanneer er conflicten ontstaan. Waarom moet hij of zij altijd proberen de boel naar zijn islamitische hand te zetten? Tegelijk blijven warme gevoelens van affectie en sympathie bestaan over religieuze scheidslijnen heen.

Je overweegt effecten van maatregelen die je zou kunnen treffen. Welke indruk geef je van je eigen geloof wanneer je om de lieve vrede iets op een akkoordje gooit? Welke uitwerking hebben islamitische promotie en praktijken binnen je gezin op andere, met name jongere kinderen in huis? Tegelijk wil je het contact in stand houden. Er moet altijd een weg terug zijn.

Bij een huwelijk tussen een christen en een moslims is er geen eenheid in Christus. Je eigen geloofsleven en het voorgaan van je kinderen kan onder druk komen te staan. Om die reden wordt in het Nieuwe Testament afgeraden om te trouwen met een niet-christen (II Korintiërs 6,14).

Maar moet je altijd aandringen op verbreking van een relatie met een moslim? Moet je dat zelf willen wanneer je eenmaal de vrouw geworden bent van een moslimman? Wanneer beide partners voorheen islamitisch waren, is dat Bijbels gezien zelfs problematisch zolang er geen sprake is van religieuze dwang. Je maakt de indruk van ontrouw. En ontneemt hem bovendien een mogelijkheid om Christus te leren ervaren (I Korintiërs 7,12-16). Uiteindelijk zal het voornaamste criterium moeten zijn: de eer van Christus en het behoud van je naaste.

Toerusting

Wat sowieso steeds meer nodig is, is toerusting voor de omgang met moslims. Niet alleen voor het geval die expliciet missionair bezig zijn. Ook om hun naastenliefde te betonen door hen tot Christus te leiden.

Ik denk met name aan jongeren. En niet in het minst aan jeugd die opgroeit in streken van het land waar (nog) weinig islamitische presentie is. In grote steden kom je weliswaar eerder in aanraking met moslimse naasten. Maar op het platteland in het Noorden word je minder natuurlijk voorbereid op ontmoeting of confrontatie met hen.

Kerken en christelijke scholen zouden in een warme sfeer hun leden en leerlingen moeten trainen in het godsdienstig gesprek met moslims. Door uit te leggen wat de islam behelst in vergelijking met wat christenen geloven. En wel op een niet karikaturale manier, zodat een moslim zich erin herkennen zou. Niet minder door te oefenen in getuigenis en apologie.

Daar hoort bij dat gedoopte kinderen jong leren dat christenen en moslims niet maar van elkaar verschillen door een andere set do’s and don’ts. Alles staat en valt bij de erkenning van Jezus Christus als Gods Zoon en Redder. En hoe een mens vanwege die belijdenis in het leven mag staan.

Marten de Vries, emerituspredikant en voormalig medewerker van Evangelie & Moslims.