Gemengde huwelijken
Dit artikel verscheen in ons kwartaalblad Oriëntatie (nr 144, september 2021).
De laatste paar jaar krijgen we in het werk van Evangelie & Moslims weer met enige regelmaat te maken met christenvrouwen die een relatie aangaan met een moslimman. In de periode dat IS actief was in Syrië en Irak en er grote aanslagen in Europa plaatsvonden, hoorden we hier vrijwel nooit van. Maar los van hoe de islam zich toont: Kun je als christen met een moslim trouwen?
Volgens de islamitische wet (sjarie’a) is het een moslimman toegestaan met een christenvrouw te trouwen. Het omgekeerde is niet toegestaan. De gedachte is namelijk dat de vrouw de man volgt in diens godsdienst en in sommige regio’s van de wereld is er bewust beleid om de christelijke gemeenschap mede op deze manier gaandeweg te laten opgaan en assimileren in de oemma (gemeenschap) van de islam. Dat laatste motief kom ik zelden tegen bij moslims in ons land. Meestal geeft men voorkeur aan iemand uit dezelfde streek en (brede) familie, maar veel moslimgezinnen hebben wel liever een schoondochter met een traditionele christelijke achtergrond, dan iemand die geen rekening houdt met God. Soms blijkt het huwelijk slechts een middel te zijn om een verblijfsvergunning voor Nederland te krijgen. In het missionaire werk is het verstandig om voldoende afstand te houden tot de andere sekse, om te voorkomen dat andere motieven de overgave aan Christus belemmeren, of de omgeving bekeerlingen daarvan kan beschuldigen.
Wanneer een vrouw christen wil blijven, zal de moslimman vaak zeggen dat hij daar ruimte voor zal geven. In de praktijk blijkt die ruimte meestal beperkt te zijn en zodra er kinderen geboren worden minder te worden. Dat heeft vaak te maken met de veel grotere rol die de familie heeft in niet-Westerse gemeenschappen. In het Westen leven mensen erg individueel en denken ook christenen sterk vanuit de autonomie van het kerngezin van ouders met kinderen. Binnen de moslimgemeenschap is dat heel anders en rekenen schoonouders ermee dat zij een grote rol spelen in het leven van kleinkinderen en dat een schoondochter zich sterk richt op het belang van de grotere familie. De druk van de familie over de langere termijn om je te conformeren aan moslimtradities en islamitische rituelen en de kinderen islamitisch op te voeden, kun je als westerse vrouw alleen maar onderschatten.
In Nederland geldt een islamitische huwelijkssluiting (nikah) niet als een huwelijk voor de Nederlandse wet. De wet vereist dat een imam net als een predikant van een kerk, pas meewerkt aan een religieuze huwelijksplechtigheid als hij zich er eerst van heeft verzekerd dat het echtpaar voor de Nederlandse wet al is getrouwd. Het islamitische huwelijk is geen huwelijk volgens de Nederlandse wet, maar dat betekent niet dat een nikah geen juridische consequenties heeft. Bij conflicten kunnen Nederlandse rechters er toch betekenis aan toekennen. Daarnaast is het sinds 2000 mogelijk dat de partners een samenlevingsovereenkomst sluiten voor de Nederlandse wet waarin zij de overeenkomsten uit de nikah opnemen. Op die manier is er dus toch een islamitisch huwelijk mogelijk. Zelfs kan het dat een man samenlevingsovereenkomsten sluit met meerdere vrouwen tegelijk. Het is belangrijk om te beseffen dat wanneer je partner (ook) een andere nationaliteit heeft, bij bezoek aan dat land het islamitische huwelijk als uitgangspunt wordt genomen en er andere wetten gelden m.b.t. het huwelijk en de rechten over kinderen dan in Nederland.
Het christelijke huwelijk is een verbond waarin één man en één vrouw elkaar beloven trouw te zijn tot de dood hen scheidt. De nikah, het islamitische huwelijk, is een contract waarin allerlei afspraken kunnen worden gemaakt, waaronder vaak financiële (zoals over de bruidsgift mahr). De man kan de scheiding eenzijdig uitspreken (talâq). De vrouw kan alleen om een scheiding (khul‘) vragen tegen eventuele teruggave van de bruidsgift. Als er een echtscheiding plaatsvindt volgens de Nederlandse wet, is daarmee het islamitische huwelijk nog niet automatisch verbroken en dat kan met name buiten Nederland consequenties hebben. Volgens islamitisch recht hebben mannen en vrouwen niet dezelfde rechten en kan een moslimman meerdere vrouwen trouwen. Dat laatste vindt ook in Nederland nog plaats. In de sji’itische islam is er een tijdelijk (extra) huwelijk mogelijk, het zogenaamde nikah al moet’ah, als de man door reizen of ten gevolge van oorlog niet bij zijn vrouw kan zijn. Sommige vrouwen ontdekten pas na jaren dat hun man nog een vrouw elders had.
Het Nieuwe Testament verbiedt zeker geen huwelijk tussen mensen met een verschillende etnische en culturele achtergrond. Eenvoudig is zo’n huwelijk niet, maar juist het geloof in Christus kan dan een sterke gemeenschappelijke basis vormen waarin men elkaar vindt en van waaruit men samen keuzes kan maken. Het Nieuwe Testament ontraadt echter met sterke bewoordingen het huwelijk van een christen met een niet-christen. Indien christenen al voor hun bekering getrouwd waren met een ongelovige partner hoefden dergelijke huwelijken niet ontbonden te worden, maar een eventueel tweede huwelijk diende ‘in de Heer’ (met een christen) te zijn (1 Korinthe 7:12-16 en 39 ). Een andere vaak aangehaalde tekst in dit verband is 2 Korinthe 6:14: Vormt geen ongelijk span met ongelovigen. In het Nieuwe Testament worden met ‘gelovigen’ alleen mensen bedoeld die in Christus als hun Redder en Heer geloven. De islam wijst de kern van wat het Nieuwe Testament over Jezus zegt nadrukkelijk af, meer dan een doorsnee seculiere westerling doet. De islam komt juist met een alternatief ‘evangelie’. In Efeze 5:22 v.v. wordt het huwelijk vergeleken met de relatie van Christus tot Zijn gemeente. Het zou vreemd zijn wanneer iemand die één geest met de Christus is (1 Korinthe 6:17), één vlees wordt met een partner die niet door het geloof in de kruisiging en opstanding met Christus is verbonden. De intimiteit van het huwelijksleven zou ook de intimiteit van de geloofsverbondenheid moeten omvatten, om werkelijk een ‘gelijk span’ te kunnen vormen. De opdracht om Christus te volgen en te dienen mag juist ook in het huwelijk gestalte krijgen en uitstralen naar de omgeving. In een huwelijk met een moslim komt de mogelijkheid en de innerlijke bereidheid om met Christus te leven onder druk te staan.
Sommige vrouwen worden na het aangaan van een relatie met een moslimman zelf ook moslim, niet zelden nog meer toegewijd dan hun man, die al sinds zijn geboorte geacht werd moslim te zijn. Een aantal van hen komt later alsnog tot geloof in Christus en met sommigen van hen hebben we contact. De een verbrak het huwelijk omdat het niet was vol te houden, een enkeling moest zelfs onderduiken. Anderen proberen het vol te houden. In de kerk is het belangrijk dat we niet het negatieve voorop zetten (je moet niet met een moslim trouwen), maar het positieve benadrukken: dat Christus het waard is dat we Hem met heel ons leven volgen. Daarbij dienen we dan uit te leggen dat de islam vrijwel alles afwijst van waar het Nieuwe Testament Hem om eert en het bij een gemengd huwelijk heel moeilijk zal worden om Christus te volgen.
Cees Rentier
Meer over het gemengde huwelijk is te lezen in onze publicatie Nabijheid & distantie (2004, € 5,-).
Podcast Evangelie & Moslims
In onze podcastserie behandelden we in aflevering zeven de vraag ‘Kun je trouwen met een moslim’. Luister hieronder of via Spotify of Apple Podcasts.
Overige afleveringen:
1. De aantrekkingskracht van de islam
2. Is Mohammed het zegel van de profeten?
3. Bijbel of Koran
4. Wie is Jezus?
5. Een djihaad of het kruis?
6. Bidden en vasten
7. Kun je trouwen met een moslim?
